Amerika Ticaret Savaşlarını neden başlattı?


1903 yılında Henry Ford tarafından kurulan Ford Motor Şirketi ve ardından Dodge, Chrysler gibi firmalar ile birlikte Detroit 20. yüzyılın başlangıcında otomobil endüstrisinin başkenti haline geldi. 1920’li yıllarda dünya üzerinde üretilen araçların % 94’ ü bu şehirde üretilmekteydi. 1930’larda ise bu oran % 82’ydi, 1940’lara gelindiğinde %92 seviyesindeydi. Bu kadar üretim olduğunda şehir kalkındı, dışarıdan göç aldı ve şekil-1 de görüldüğü gibi 1950’li yıllarda nüfusu yaklaşık 2 milyona yanaşmıştı. Otomobil endüstrisi ile birlikte yan sanayi ve hizmet sektörü de gelişmişti. Bu şehirde yaşamak artık bir zenginlik göstergesiydi.

Şekil-1: Detroit’in yıllara göre nüfusu

1950’li yıllardan sonra otomobil piyasasına yeni ortaklar girmeye başladı. İlk önce Volkswagen daha sonra ise Toyota Amerikan arabalarının tahtını sallamaya başladı. Şekil-2 de görüldüğü üzere 1950’li yıllarda piyasanın % 75’i Amerikan arabalarının elinde iken artık Alman ve Uzakdoğu arabaları da isminden söz ettirmeye başlamıştı. Detroit şehri kan kaybetmeye başlamıştı artık. Otomobil piyasası kaybedildikçe nüfus azalmaya ve sektör küçülmeye gitti. Bu düşüş 2009 yılına kadar artarak devam etti ve Detroit şehri artık iflas etmişti. Nüfus 700 bine kadar düşmüş, insanlar evlerini bırakıp başka şehirlere göç etmek zorunda kalmıştı. Fabrikalarda da durum farksızdı; fabrikalar nükleer bomba düşmüş şehirleri andırıyordu. Detroit şehri hayalet şehir haline gelmişti. Evlerin ve işletmelerin boş olması yağmalama ve gasp olaylarının da artmasına sebep oldu. Öyle ki; Forbes[1] dergisine göre Amerika Birleşik Devletleri’nin en tehlikeli şehriydi. Her 100 bin kişide şiddetli suç oranı 2137 kişiydi.

Şekil-2: 1950 yılından günümüze otomobil piyasasının ülkelere göre dağılımı

ABD en kuvvetli olduğu yerden gol yemişti. Şekil-3 teki 2016 yılına ait istatistikleri incelediğimizde piyasa artık diğer ülke otomobilleri tarafından da paylaşılmakta hatta ilk 3 sırada hiçbir Amerikan otomobil gurubu bulunmamaktaydı. ABD hem bir sektörü kaybetmiş hem de o sektörün bulunduğu şehirde anarşinin çıkmasına bir şey yapamamıştı.

Şekil-3: Markalara göre araç satışları (2016)

ABD sadece otomobil endüstrisinde güçlü değildi. 2018 yılına geldiğimizde büyüklük göstergesi olan eğitim, savunma sanayisi, bilişim ve sağlık gibi konularda hep listenin en üst sıralarında yer alan firmaları bulunmaktadır. Örneğin, şekil-4’ te de görüldüğü üzere en iyi üniversiteler sıralamasında ilk 10 da 5 ABD üniversitesi bulunmaktadır. Bilişim firmaları için de durum farksızdır. İlk 10 bilişim firması içinde 6 firma Birleşik Devletler’ indir. Ancak dünya her geçen gün daha da küreselleşmekte ve yeni rakipler her zaman çıkmaktadır. ABD’nin gelecekte en büyük rakibi Çin olacak gibi görülüyor. ABD’nin şuan ki nüfusu 325 milyondur. Ancak Çin yaklaşık 1 milyar 400 milyon nüfusu ile ABD tarafından yakalanması mümkün görülmüyor.

 ABD’nin neden ticaret savaşlarına başladığının asıl sebebi de burada ortaya çıkıyor. Çünkü yılanın başını küçükken ezmek istiyor. Kendisine rakip olacak her ekonomi, kendisinden bir şeyler götürebilmektedir. Bunun için şuan hali hazırda gücü var iken Rusya, Çin ve hatta Avrupa Birliği ülkelerine güç göstermekten sakınmıyor. Amerika Birleşik Devletleri’ ni para haricinde bir arada tutacak bir olgu yoktur. Amerika diye bir millet yoktur. Bunun için “Amerikalılar yürüyün!” denildiğinde harekete geçecek çok az insan vardır. Avrupalıların, Güney Amerikalıların ve Uzak doğuluların göç ettiği ve karma olarak yaşadığı bir ülkedir. Bu insanları, çok büyük ölçekli bir sorun yaşamaları halinde, kendi öz ülkelerine geri dönmekten kimse alıkoyamaz. ABD’ de din de insanların önemsediği bir değer değildir. Çoğunun Hristiyan olduğu bilinir ancak bunun birliktelik sağlayan bir olgu olduğunu kimse iddia etmez. Peki, nedir bu insanları bir arada tutan şey? Tabi ki; ABD’ nin zenginliği. Peki, bu zenginlik azalırsa Detroit’ te olduğu gibi anarşinin ortaya çıkmayacağını kim söyleyebilir. Bunu önlemek için ABD ticaret savaşını kazanmak zorundadır.

Şekil-4: ABD’ nin de içinde olduğu bazı alanlarda ilk 10 liste

[1] https://www.forbes.com/pictures/mlj45jggj/1-detroit/#2c3b978e69d9